Os círculos viciosos nas relacións: un enfoque desde a terapia breve.

17-09-2018

Os círculos viciosos son patróns relacionais moi habituais nos que nos vemos atrapados cando, para tentar resolver unha dificultade, insistimos na mesma solución (ou en pequenas variacións desta) podendo acabar converténdoa nun problema.

Tratarei de explicalo cun exemplo: unha parella (poderían ser tamén uns pais cun fillo/a adolescente) na que un dos seus membros móstrase preocupado polo que considera falta de comunicación pola outra parte. Unha maneira posible, e moi frecuente, de actuar ante esta situación é a seguinte:

O primeiro que adoitamos facer é buscar “un motivo”, atopar un porqué, atribuíndo unha causa á situación. En función do resultado desta procura aplicaremos unhas solucións ou outras. Imaxinemos que a persoa atribúe esa desgana en falar a problemas na relación (“impórtalle moi pouco o que penso”, “está a perder o interese en min”, “cada vez estamos máis distanciados”…).

O seguinte paso posible será o de confirmar ou non esta premisa. Así, o máis habitual é que, en lugar de comentar as nosas preocupacións directamente, fagámolo dunha maneira sutil tentando “ sonsacar” información á outra parte a través de preguntas: “estás ben?”, “pásache algo?”, “estás preocupada?”… Esta solución de cando en cando adoita dar os resultados que esperamos, xa que ademais de ser preguntas pechadas (é dicir, respóndense cun si ou un non), non adoitan promover a comunicación xa que a outra parte é allea, xeralmente, aos temores do que pregunta.

Así, esta última ao non obter os resultados que espera dos seus “interrogatorios” adoita confirmar as súas sospeitas (“realmente a nosa relación non está ben, non quere nin abordar o tema”), intensificando a súa preocupación e aumentando o nivel das súas preguntas, pero sempre dunha maneira indirecta.

Xérase un círculo vicioso no que as respostas do interrogado (“estou ben”, “non me pasa nada”…) o único que fan é confirmar as sospeitas do que interroga (“aquí hai un problema importante”).

Outra posible variante da solución anterior sería a de buscar momentos adecuados para favorecer a comunicación, sempre desde a premisa de que “a relación non está ben”: organizando unha cea, expondo un paseo xuntos… coa intención de que un ambiente agradable anime á outra parte a sincerarse.

Comeza a xerarse un círculo vicioso no que as respostas do interrogado (“estou ben”, “non me pasa nada”…) o único que fan é confirmar as sospeitas do que interroga (“aquí hai un problema importante”), sendo habitual que comecen repróchelos (“calquera diría que non che pasa nada, tes unha cara…” ou “estás todo o día angustiándome con preguntas”), o distanciamento afectivo (un non se achega ao estar doído polo que entende falta de sinceridade, confianza… e o outro para evitar ser presionado) e, por último, a insatisfacción xeral na relación.