Non son capaz e saberano! O medo para equivocarse.

27-11-2020

Ultimamente recibo en a consulta persoas con moito medo a equivocarse. De maneira xeral, son persoas moi válidas cuxas carreiras profesionais e persoais desenvólvense de maneira eficaz. Algunhas son novas, cun bo expediente académico, outras de mediana idade con postos de responsabilidade e cunha valoración positiva por parte dos seus xefes. Explico isto para destacar que, como “todo fillo de veciño” equivocaranse, pero que no conxunto de accións que desenvolven, non son relevantes en canto ao que os outros aprecian.

A dificultade, nestes casos, reside en como se construíron a súa percepción do logro, “o éxito vale cero, o fracaso vale o dobre” ( Nardone). Así adoitan ser especialistas en salientar cada pequeno erro ou falta como proba da súa ineptitude, sendo ademais insensibles aos sinais das persoas que as rodean que, pola contra, confirmarían a súa idoneidade.

Vense, por tanto, atrapadas nun paradoxo, ao estar tan pendentes de non cometer erros, de demostrar diariamente que son válidas, adoitan ser moi efectivas e precisas. Isto provoca que os demais teñan unha boa valoración dos seus logros e, en consecuencia, incrementen as súas peticións e expectativas (por exemplo, con maiores responsabilidades laborais) o que non fai máis que aumentar a súa angustia e medo a cometer erros.

Estas personas pueden llegar a sentirse como verdaderos “impostores”, que juegan un papel que no les corresponde, se perciben como no válidos y consideran que, hasta el momento, han tenido suerte porque los demás no se han dado cuenta, pero creen firmemente que esta situación puede cambiar en cualquier momento. Luchan habitualmente con una voz interna que les recuerda que no están a la altura y que mina, diariamente, la confianza en sus propios recursos.

As solucións máis utilizadas por aquelas persoas que temen non ser válidas son:

a)O Hipercontrol: para paliar o sentimento de incapacidade, teñen tendencia a esforzarse para prepararse o mellor posible, ou traballar máis aló do esixido. Adoitan revisar todo o que realizan para evitar erros; se teñen que tomar decisións, adoitan entrar nun proceso longo ao sopesar unha e outra vez os proles e contras, sen que isto permítalles de maneira frecuente librarse das súas dúbidas.

b)A Delegación, a solicitude de axuda ou tranquilidade: a persoa pode tentar delegar noutros actividades ou decisións nas que teme non ser válida, pedir consello ou tranquilidade continua sobre a súa propia capacidade.

c)A Autoconfianza: cando sente mal, a persoa entra nun diálogo interno coa voz que lle “rumorea” a súa falta de capacidade, tratando de contrarrestar os terribles argumentos que lle envía. Con todo, cando máis trata de tranquilizarse a si mesmos peores resultados obtén.

d)Renuncia: a peor das solucións tentadas, xa que nesta a persoa deixa definitivamente de loitar. Asume a súa inadecuación, afectando áreas específicas da súa vida, por exemplo, deixar de buscar un traballo gratificante ou ser máis xeneralizado e provocar o desenvolvemento dun problema depresivo.

Como en case todo, a clave está en conseguir a medida xusta, aínda que o medo para equivocarnos pode axudarnos a avanzar ao seguinte chanzo, o perfeccionismo esaxerado pode acabar por deixarnos atrapados no mesmo.

Evidentemente, todo isto pódese traballar, no caso de que esta angustia provoque limitacións no día a día das persoas, porque noutras ocasións, preséntase como un malestar, unha sensación de inseguridade que as persoas xestionan sen maior dificultade.

Basado en: “L’ingannevole paura di non essere all’altezza: Strategie per riconoscere il proprio valore” (Roberta Milanese).