Continuamos facendo un repaso ás emocións básicas coas que todos e todas contamos. Na entrada anterior comentamos algunhas peculiaridades xerais das mesmas e fixemos un achegamento á Alegría. Hoxe penetrarémonos en emocións como o medo, a tristeza e a ira.
O medo
É importante destacar que, sen o medo, como especie non sobrevivísemos. Inicialmente permítenos reaccionar rapidamente #ante situacións potencialmente perigosas e, nun primeiro momento, retirarnos.
É unha reacción normal #ante unha situación, real ou imaxinaria, que percibimos como ameazante (un accidente, un exame, unha entrevista de traballo, un diagnóstico médico…). O noso corpo reacciona #ante o medo con sensacións de opresión no peito, malestar no estómago, sudoración, aumento de palpitacións… É, por tanto, unha sensación desagradable.
Todos e todas sentimos, e seguiremos sentindo ao longo da nosa vida, esta emoción #ante determinados sucesos que se nos presenten.
O feito de recoñecer e aceptar aquilo que nos dá medo ofrécenos a posibilidade de non quedarnos paralizados, inmóbiles ou abatidos. Permítenos valorar, nun primeiro momento, as nosas capacidades para afrontalo, posibilitando despois que activemos as condutas (xeralmente, fuxida, loita ou resistencia) que consideramos necesarias para superar a situación temida.
A tristeza
Tras unha errónea interpretación, desde o meu punto de vista, das premisas da Psicoloxía Positiva, nos últimos anos parece que esteamos obrigados a vivir nunha “ditadura da alegría”.
Aínda que, potenciar e destacar os aspectos positivos que nos rodean axudaranos a afrontar situacións difíciles, isto non fará que estas desaparezan nin moito menos as emocións que nos provocan.
Así, a Tristeza ten unha función adaptativa. Xorde ante unha perda ou un fracaso de calquera tipo (desde unha perda afectiva a unha laboral ou ata a perda de obxectivos vitais, por poñer varios exemplos). Permítenos reducir a actividade (cando estamos tristes, non adoitamos ter ganas de facer nada, o noso ritmo vital diminúe), debilitándose a atención cara ao que nos rodea e centrándoa en nós mesmos. Favorece a reflexión e a análise, promovendo a valoración de aspectos aos que antes non se lles prestaba atención, así como o reaxuste #ante a nova situación.
Por último, a expresión da tristeza facilita que os demais centren a súa atención en nós, fomentando o seu consolo e proximidade.
A ira
Adoita presentarse como reacción cara a un obxecto, persoa ou situación que dalgunha forma percibimos (ou cremos) que nos está prexudicando nun momento determinado.
Algunhas persoas defínena como un “sentimento quente” porque os seus síntomas inclúen a sensación de extrema incomodidade, elevación da presión arterial, taquicardia, incremento da tensión muscular, rubor e sensación de calor facial e, en ocasións, tremor.
Como explicamos noutras entradas, o problema non é a emoción en si (quen, por exemplo, non sentiu rabia, enfado ou irritación ante as recentes imaxes dos nenos/ as separados dos seus pais na fronteira de EEUU). Experimentala é lóxico, normal e mesmo, en determinados momentos, positivo xa que pode predisponernos á acción (en relación co exemplo anterior, participando nunha plataforma de denuncia, acudindo a concentracións…).
O problema adoita presentarse ao expresala de maneira inadecuada, tanto cando o facemos contra os demais (a través da agresividade) ou contra nós mesmos (se #ante unha situación concreta consideramos que “non estamos á altura” e agredímonos con autoverbalizaciones ou pensamentos do tipo “non vales para nada”, “es un fracasado/a” …).
Unha forma sa de expresar esta emoción é a través da asertividad, isto é, expresando de maneira non violenta cales son as nosas necesidades e como desexamos obtelas sempre sen prexudicar aos demais.
Esperamos que, esta pequena introdución póidavos servir para achegarvos a este apaixonante mundo das emocións no que todos e todas estamos inmersos, co que convivimos e polo que, en ocasións, sentimos desbordados.